Ogniem i mieczem

„Ogniem i mieczem” to polska superprodukcja – ówcześnie – największa i najkosztowniejsza realizacja filmowa w całej historii polskiej kinematografii, obecnie znajdująca się na piątym miejscu na liście najdroższych polskich produkcji. Film Hoffmana to monumentalne dzieło – trzygodzinna epicka opowieść osnuta na pierwszej części „Trylogii” Henryka Sienkiewicza.

Poprzednie ekranizacje Hoffmana – „Pan Wołodyjowski” z 1969 roku i „Potop” z 1974 roku, który doczekał się nominacji do Oscara, postawiły poprzeczkę bardzo wysoko. Reżyser po raz trzeci dowiódł, że potrafi mistrzowsko łączyć wątki romansowe z batalistyką i ukazywać losy stworzonych przez Sienkiewicza barwnych postaci
na bogatym tle splątanej XVII – wiecznej historii I Rzeczypospolitej.

W filmie wystąpiła plejada najlepszych polskich i ukraińskich aktorów, a piosenka z filmu „Dumka na dwa serca” w wykonaniu Michała Żebrowskiego i Edyty Górniak, stała się wielkim przebojem. Na ekranie zobaczyliśmy m.in.: Michała Żebrowskiego jako Skrzetuskiego, znaną z „Bonda” Izabellę Scorupco jako Helenę, Wiktora Zborowskiego w roli Longinusa Podbipięty, Zbigniewa Zamachowskiego jako Wołodyjowskiego, Aleksandra Domagarowa jako Bohuna i Bohdana Stupkę w roli Chmielnickiego. Nie mogło zabraknąć Daniela Olbrychskiego, który wcielił się w postać tatarskiego chana Tuhaj-Bej, a we wcześniejszych ekranizacjach Hoffmana, stworzył niezapomniane kreacje Kmicica w „Potopie” i Azji Tuchajbejowicza
w „Panu Wołodyjowskim”.

Piękny Biskupin

Filmowcy skorzystali z wielu lokalizacji w całej Polsce. W kujawsko-pomorskim Biskupinie, w słynnej osadzie w Skansenie Archeologicznym ulokowano Sicz Zaporoską, czyli „serce” państwa kozackiego.

Ciekawostki

• Pierwsze próba realizacji filmu „Ogniem i mieczem” miała miejsce w 1989 roku,
  ale z wielu przyczyn się nie powiodło.
  Kilka lat później reżyser powołał fundację i w 1992 roku zaczął zbierać środki
  na produkcję filmu.
• Zdjęcia rozpoczęły się 13 października 1997 r. na terenie Muzeum Wsi Mazowieckiej, w skansenie w Sierpcu, i trwały 118 dni.
• Po dokonaniu wizji lokalnej, reżyser zdecydował się odstąpić od pierwotnego zamysłu realizacji dużej części filmu w plenerach Ukrainy.
• Do wykonania szczególnych efektów specjalnych, (np. śmierci przeszytego strzałami Longina Podbipięty), zatrudniono renomowaną firmę Machine Shop, która posiadała wielkie doświadczenie m.in. odpowiadała za efekty w takich filmach,
  jak „Braveheart – Waleczne Serce” czy „Terminator 2”.
• Budżet filmu wyniósł 24 mln złotych.
• Jednym z powodów kręcenia Trylogii „od końca” było to, że Jerzy Hoffman właśnie w takiej kolejności czytał dzieła Sienkiewicza.
• Dla potrzeb filmu zaadaptowano również m.in. skansen w Zubrzycy Górnej na Orawie, zamek i Kaplicę św. Trójcy w Lublinie, zamek w Pieskowej Skale, Fort Sanguszki w Warszawie, Bramę Krakowską w Ojcowie i spichlerz w Wilanowie. Zdjęcia kręcono również w kamieniołomach i na Skałce Twardowskiego w Krakowie,
  w Młocinach pod Warszawą, w Szuminie koło Łącka, na poligonie w Zielonce,
  nad Zalewem nad Ropą koło Szymbarku, w Biedrusko koło Poznania oraz w skansenie w Sierpcu, który odegrał rolę dworu w Rozłogach.
• W sumie nakręcone zostało 130 km taśmy filmowej.

Metryczka filmu

„Ogniem i mieczem”

Polska 1999, 175’

Reżyseria: Jerzy Hoffman

Scenariusz: Jerzy Hoffman, Andrzej Krakowski

Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski

Muzyka: Krzesimir Dębski

Producent: Jerzy R. Michaluk, Jerzy Hoffman

Produkcja: Zodiak Jerzy Hoffman Film Production Sp.z.o.o.

Obsada: Michał Żebrowski, Aleksandr Domogarow, Izabella Scorupco, Bohdan Stupka, Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Zamachowski, Andrzej Seweryn, Wiktor Zborowski, Wojciech Malajkat, Ewa Wiśniewska, Maciej Kozłowski, Marek Kondrat, Rusłana Pysanka, Daniel Olbrychski, Leszek Teleszyński, Jerzy Bończak, Andrzej Kopiczyński, Gustaw Holoubek, Adam Ferency i inni.

Wybrane nagrody i wyróżnienia

Festiwal Filmowy w Gdyni – nagroda jury, nagroda za scenografię, nagroda za montaż, nagroda prezesa zarządu TVP, Festiwal Filmu Polskiego w Chicago – Złote Zęby, Nagroda stowarzyszenia „Kina Polskie” – Brylantowy Bilet, Polskie Nagrody Filmowe – Orzeł w kategorii najlepszy producent, najlepsza drugoplanowa rola kobieca, TP SA Music and Film Festival w Warszawie – „Philip Award”, Międzynarodowe Forum Filmowe „Złoty Rycerz” w Moskwie – nagroda za reżyserię, Złota Kaczka 50 – lecia dla piosenki „Dumka na dwa serca” i inne.