Wegener Paul

Paul Wegener był wybitnym aktorem oraz reżyserem filmowym i teatralnym. Urodził się 11 grudnia 1874 roku w leżących pod Wąbrzeźnem Jarantowicach ówcześnie Altersdorf w Prusach, w Rzeszy Niemieckiej. Był twórcą wyjątkowym, uznawanym za jednego z inicjatorów nurtu kina grozy w światowym filmie oraz pomysłodawcą „ikonicznej” postaci kina – Golema. Wegener był też jednym z prekursorów nurtu ekspresjonizmu niemieckiego oraz filmowym eksperymentatorem.

Studiował we Fryburgu Bryzgowijskim i Lipsku, a jako aktor zaczął swoją karierę w Rostocku, tamtejszym Teatrze Miejskim, by kilka lat później trafić do Deutsche Theater w Berlinie. W pierwszej dekadzie XX wieku grywał również przez kilka sezonów na deskach również na deskach Teatru Miejskiego w Bydgoszczy.

Po przeprowadzce do Niemiec w krótkim czasie zafascynował się rodzącym w Berlinie przemysłem filmowym i kinem jako nowym głosem sztuki. Jego przepustką do sławy stał się film „Student z Pragi” zrealizowany w 1913 roku.

Dzięki „Studentowi” przed Wegenerem drzwi do „berlińskiej fabryki snów” stanęły otworem. Jednak dopiero w dwa lata później powstało najważniejsze dzieło, które na zawsze zapisało go na kartach historii kina. Mowa o serii trzech filmów o legendarnym monstrum – Golemie, które wg starej, żydowskiej legendy, grasowało po Pradze w XI wieku, zbudzone do życia przez rabbiego Loewa.

Serię zapoczątkował film „Golem” (org. „Der Golem”) nakręcony w 1915 r. według scenariusza oraz w reżyserii duetu Paul Wegener – Henrik Galeen. Obraz odniósł wielki sukces i wywindował Wegenera na szczyt niemieckiego kina. W kolejnych latach powstały następne części filmu: „Der Golem und die Tanzerin” i uważana za najbardziej dojrzałą część serii: “Golem: jak przyszedł na świat (org. „Golem, wie er die Welt kam”). We wszystkich trzech filmach sam reżyser wcielił się w postać tytułowego Golema.

Film o Golemie Wegenera miał duży wpływ na innych twórców.
Krytycy podkreślali, że był inspiracją dla legendarnego „Frankensteina” z 1931 roku. Po „Golemie” Wegener zagrał w kilkudziesięciu różnych filmach. Po wybuchu II wojny światowej występował nadal, także w obrazach propagandowych. Paul Wegener przeżył III Rzeszę tylko o 3 lata. Zaraz po wojnie odbudowywał środowisko filmowe w Berlinie oraz starał się pomagać potrzebującym w zrujnowanym mieście.
Ostatnim filmem, w którym zagrał główną rolę wcielając się w Chińczyka,
był „Der Grosse Mandarin“ w reż. Karla-Heinza Stroux  w 1949 roku. Paul Wegener zmarł w 1948 roku w Berlinie Zachodnim nie doczekawszy premiery swojej ostatniej roli w „Augen der Liebe” Alfreda Brauna, który na ekrany wszedł w 1951 roku.

Wybrana filmografia

• 1913 – „Student z Pragii”
• 1915 – „Der Golem”
• 1917 – „Der Golem und die Tanzerin”
• 1920 – „Der Golem, wie er in die Welt kam”
• 1922 – „Herzog Ferrantes”
• 1936 – „August der Strake”
• 1936 – „Der Weg nach Shanghai”
• 1949 – „Der Grosse Mandarin”