Celuloza

Za pierwowzór scenariusza „Celulozy” posłużyła powieść Igora Newerly’ego „Pamiątka z Celulozy”. Adaptacji podjął się jeden z najwybitniejszych twórców polskiego kina, nominowany do Oscara za „Faraona” Jerzy Kawalerowicz
(„Pociąg”, „Matka Joanna od aniołów”, „Śmierć prezydenta”, „Austeria”, „Quo Vadis”). Film opowiada historię wiejskiego biednego chłopaka – Szczęsnego, który zamienia się w bojownika o ideały komunistyczne.

Ramę filmu stanowi rozmowa głównego bohatera ze spotkaną przypadkowo działaczką komunistyczną, której opowiada o swym życiu.

Włocławskim szlakiem filmu

Film został w głównej mierze nakręcony we Włocławku w ówczesnych Zakładach Celulozowo – Papierniczych im. Juliana Marchlewskiego, znajdujących się przy ulicy Łęgskiej. Dziś pozostały jedynie niewielkie ruiny po tym charakterystycznym znaku komunistycznej Polski i miasta Włocławek.

W wielu kadrach w filmie dominuje także, wielki ceglany komin fabryki, który został zburzony w 2009 roku, a przez lata był jednym z najbardziej charakterystycznyh elementów panoramy miasta.

Poza Włocławkiem film kręcono też w Toruniu i Warszawie.
W Toruniu ulokowano filmowe koszary, w których służył Szczęsny. Wykorzystano do tego celu zabudowania koszarów przy ul. Warszawskiej, obecnie mieści się tam X LO.

Ciekawostki

• Film najpierw miał być dwugodzinny, ze względu jednak na obszerny materiał scenariuszowy reżyser podjął decyzję o stworzeniu dyptyku – dwóch filmów: „Celulozy” (roboczy tytuł filmu był „Narodziny człowieka”) oraz „Pod gwiazdą frygijską” (roboczy tytuł „Droga do Grenady”).
• Muzykę do filmu wykonała Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach.
• Premiera filmu odbyła się w roku 1954 w kwietniu, druga część „Pod gwiazdą frygijską” pojawiła się w kinach pół roku później.
• Miasto Włocławek rzadko gościło w polskim kinie, ale migawki z jego można było oglądać m.in. u Marty Meszaros czy w „Bliźnie” Krzysztofa Kieślowskiego.

Metryczka filmu

„Celuloza”

Polska 1953, 120’

Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz

Scenariusz: Igor Newerly, Jerzy Kawalerowicz

Zdjęcia: Seweryn Kruszyński

Muzyka: Henryk Czyż

Produkcja: Wytwórnia Filmów Fabularnych (Łódź)

Obsada: Józef Nowak, Stanisław Milski, Zbigniew Skowroński, Teresa Szmigielówna, Halina Przybylska i inni.

Wybrane nagrody i wyróżnienia

Nagroda Państwowa I stopnia dla Jerzego Kawalerowicza, Nagroda Państwowa II stopnia dla Stanisława Milskiego, Nagroda Państwowa II stopnia dla Józefa Nowaka i inne.