Ścibor-Rylski Aleksander

Aleksander Ścibor-Rylski urodził się 16 marca 1928 roku w Grudziądzu.
Był polskim scenarzystą i reżyserem. Rylski walczył w podziemnych Szarych Szeregach i Armii Krajowej, był uczestnikiem Powstania Warszawskiego.
W latach 1948-54 był członkiem redakcji tygodnika „Żołnierz Polski”, gdzie pełnił m.in. funkcję kierownika działu kulturalnego, a w latach 1955-57 wchodził w skład redakcji „Nowej Kultury”. W roku 1950 wydał, napisaną w duchu socrealizmu, powieść „Węgiel”, która zapewniła mu pozycję najzdolniejszego pisarza socrealistycznego.

Z kinem związał się w latach 50. Jest autorem scenariuszy do wybitnych dzieł filmowych Andrzeja Wajdy: „Człowiek z żelaza”, „Człowiek z marmuru” i „Popioły”
oraz uważanego za jeden z najlepszych, polskich seriali w historii -„Lalka” w reżyserii Ryszarda Bera (1977).

Pierwszy scenariusz jego autorstwa powstał w 1951 na potrzeby krótkometrażowego dokumentu „Matrosowcy”, ukazującego nowe metody pracy w radomskiej fabryce obuwia. Obraz był komunistycznym filmem propagandowym.
Pięć lat później Ścibor-Rylski napisał scenariusz do pierwszego fabularnego filmu pełnometrażowego „Ziemia” Jerzego Zarzyckiego. W tym samym roku napisał również scenariusz do sensacyjnego dramatu społecznego „Cień” Jerzego Kawalerowicza, a dwa lata później do „Ostatniego strzału” Jana Rybkowskiego.

W 1976 roku napisał scenariusz do polsko-norweskiego filmu „Dagny” w reżyserii Haakona Sandoy’a. Była to biograficzna opowieść o ostatnich dziewięciu latach życia Dagny Juel – towarzyszki życia Edwarda Muncha, Augusta Strindberga i Stanisława Przybyszewskiego, za którego ostatecznie wyszła i któremu urodziła dwoje dzieci. W jednej z drugoplanowych ról, zagrał wywodzący się z Torunia, Bogusław Linda.

Ścibor-Rylski nie tylko pisał, ale także samodzielnie reżyserował. Na srebrnym ekranie zadebiutował w 1963 roku filmem „Ich dzień powszedni”, który opowiada historię miłosnego trójkąta. W jego filmie wystąpiła ówczesna plejada gwiazd
m.in. Zbigniew Cybulski, Aleksandra Śląska, Pola Raksa, Barbara Krafftówna i Barbara Brylska. Jego następnym filmem było „Późne popołudnie”, przedstawiające psychologiczny portret kobiety, która nie może pogodzić się z nadchodzącą starością, widziany oczami jej dorastającej córki. Kolejny „Jutro Meksyk” z 1965 roku to psychologiczny dramat, którego akcję wpisał w środowisko sportowców. W jedna z głównych ról  – trenera wcielił się Zbyszek Cybulski, ponownie goszczący w filmie Rylskiego. W 1967 powstał sensacyjny dramat psychologiczny: poszukiwanie przestępcy, który w ostatnich godzinach okupacji popełnił morderstwo, kradnąc zarazem kartotekę konfidentów gestapo pt. „Morderca zostawia ślad”. Rok później wyreżyserował „Wilcze echa” opowiadające o powojennych walkach polskiego wojska i milicji z ukraińskim podziemiem.

Ostatnim filmem wyreżyserowanym przez Rylskiego byli „Sąsiedzi” z 1969 roku. Obraz został nakręcony w śródmieściu Bydgoszczy i opowiada o wydarzeniach tzw. „bydgoskiej krwawej niedzieli” oraz o masowych mordach niemieckich popełnionych na Polakach w Bydgoszczy we wrześniu i październiku 1939 roku.

W latach 1955-65 Rylski był kierownikiem literackim zespołu filmowego „Rytm”,
a w latach 1972-78 kierownikiem artystycznym zespołu „Pryzmat”. Pod jego kierownictwem w „Rytmie” powstały m.in. pierwsze komedie Stanisława Barei, pierwsza ekranizacja przygód Pana Samochodzika, „Popioły” Wajdy oraz filmy Stanisława Jędryki, Jana Rybkowskiego, Jerzego Lenartowicza i Stanisława Różewicza, zaś w „Pryzmacie” popularne seriale: „Karino”, „Polskie drogi” i „Lalka” oraz filmy Janusza Zaorskiego, Andrzeja Kondratiuka i Janusza Morgensterna.

Po śmierci Ścibora-Rylskiego, na motywach jego książki „Pierścionek z końskiego włosia” Andrzej Wajda nakręcił film „Pierścionek z orłem w koronie”.

Wybrana filmografia

Jako reżyser

• 1963 – „Ich dzień powszedni”
• 1964 – „Późne popołudnie”
• 1965 – „Jutro Meksyk”
• 1967 – „Morderca zostawia ślad”
• 1968 – „Wilcze echa”
• 1969 – „Sąsiedzi”

Jako scenarzysta

• 1951 – „Matrosowcy” reż. Roman Banach
• 1956 – „Cień” reż. Jerzy Kawalerowicz
• 1958 – „Ostatni strzał” reż. Jan Rybkowski
• 1958 – „Pigułki dla Aurelii” reż. Stanisław Lenartowicz
• 1961 – „Komedianty” reż. Maria Kaniewska
• 1962 – „Czarne skrzydła” reż. Ewa Petelska, Czesław Petelski
• 1965 – „Popioły” reż. Andrzej Wajda
• 1974 – „Gniazdo” reż. Jan Rybkowski
• 1976 – „Człowiek z marmuru” reż. Andrzej Wajda
• 1976 – „Dagny” reż. Haakon Sandoy
• 1977 – „Lalka” reż. Ryszard Ber
• 1981 – „Człowiek z żelaza” reż. Andrzej Wajda
  
  Wybrane nagrody i wyróżnienia
  
  1979 – Nagroda Przewodniczącego Komitetu d/s Radia i Telewizji zespołowo LALKA i inne.