Głośny film Jerzego Passendorfera z 1958 roku (premiera 1959) opowiada o jednej z najsłynniejszych akcji Armii Krajowej podczas II wojny światowej.
Mowa o zamachu na SS-Brigadefuhrera dowódcę policji i SS, generała Fransa Kutscherę, zwanego „katem Warszawy”. Od chwili objęcia stanowiska w Warszawie organizował on masowe, uliczne egzekucje i łapanki.
Każdego tygodnia rozstrzeliwano 300 osób. Udana akcja przyniosła znaczące ograniczenie terroru.
„Zamach” jest precyzyjną rekonstrukcją akcji z 1 lutego 1944 roku. Film Passendorfera był kuźnią kadr dla polskiego kina. W role żołnierzy i żołnierek Armii Krajowej wcielili się aktorzy zaczynający dopiero swoją filmową drogę, ale wielu z nich na trwałe zapisało się potem w historii polskiego filmu. Jak chociażby Tadeusz Łomnicki, Roman Kłosowski, Jan Kobuszewski, Stanisław Mikulski czy Wojciech Siemion.
Scena ewakuacji z pola walki bojowników „Sokoła” i „Juno” (w filmie zmieniono ich pseudonimy na „Zawada” i „Orzeł”) została nakręcona na toruńskich moście im. Józefa Piłsudskiego. W filmie obaj bohaterowie zginęli w nurtach Wisły, do której skoczyli
po walce z Niemcami na Moście Kierbedzia. Jako, że owa przeprawa została wysadzona w powietrze podczas Powstania Warszawskiego, filmowcy szukali podobnego mostu, który mógłby ją „zagrać”. Idealnego kandydata odnaleźli właśnie w Toruniu.
„Zamach”
Polska 1958, 81’
Reżyseria: Jerzy Passendorfer
Scenariusz: Jerzy Passendorfer
Zdjęcia: Jerzy Lipman
Muzyka: Adam Walaciński
Produkcja: Zespół Filmowy Iluzjon
Obsada: Bożena Kurowska, Grażyna Staniszewska, Zbigniew Cynkutis, Andrzej Kostenko, Roman Kłosowski, Tadeusz Łomnicki i inni.
MFF Mar del Plata – II nagroda Argentyńskiej Komisji Krytyki Teatralnej, nagroda za scenariusz, MFF San Sebastian – Nagroda Fipresci oraz wyróżnienie za najlepszy scenariusz, FFF Meksyk – nagroda dla najlepszego reżysera, FFF Guadaljara – Srebrne Sombrero, Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Ruchu Oporu Cuneo – Złoty Medal i inne.
Miejsca w regionie, związane z produkcją: