Rejs

„Rejs” to film, który wyłamuje się przyjętym standardów. Cała akcja dzieje się
na stateczku „Dzierżyński”, który płynie z Gdańska do Warszawy i oparta jest
na rozmowach, wywodach wycieczkowiczów.

Trudno opisać w kilku zdaniach fabułę filmu, która zrywa z płynną narracją, przetykana jest gagami, sytuacyjnymi absurdami, improwizacjami aktorskimi we współpracy z „dream teamem” naturszczyków. Pod tym pozornie nieatrakcyjnym pozorem kryje się wulkan podtekstów, gorzkich drwin i brutalnych obserwacji ówczesnej struktury Polski i życia Polaków. „Rejs” skrzy się inteligentną ironią. W filmie równie uderzające, jak doskonałe dialogi, potrafią być efektowne pauzy. Cały scenariusz jest szyderstwem z ówczesnego języka oficjalnego, komunistyczno – biurokratycznej „nowomowy”.

Zdjęcia do filmu rozpoczęto w 1969 roku. Film wyreżyserował zaczynający wtedy swoją karierę Marek Piwowski.

Jedną z „twarzy”, które dzięki „Rejsowi” pojawiły się po raz pierwszy w polskim kinie był Jan Himilsbach. Film Piwowskiego był jego ekranowym debiutem i początkiem jego ponadczasowej obecności na firmamencie naszej kinematografii.

Naturszczykom na planie towarzyszyli zawodowi aktorzy z dużym doświadczeniem kabaretowym. Stanisław Tym z teatru studenckiego STS, Jerzy Dobrowolski założyciel pierwszych powojennych kabaretów w Polsce oraz Zdzisław Maklakiewicz, otwierający tym filmem wrota do sławy. To na planie „Rejsu” Maklakiewicz zaprzyjaźnił się z „debiutantem” Himilsbachem, z którym stworzyli na wiele lat jeden z najbardziej wyrazistych duetów polskiego kina.

Rejs po Wiśle

• Film otwiera scena zrealizowana na dzisiejszym Bulwarze Filadelfijskim, na wysokości Bramy Żeglarskiej, zamykającej ul. Żeglarską.
• Nadrzeczna plaża, którą widzimy w pierwszej scenie „Rejsu”, to toruński brzeg Wisły, na którego miejscu dzisiaj znajdują się przepiękne miejskie bulwary.
• Filmowa przystań statku wycieczkowego znajduje się niemalże w tym samym miejscu, gdzie funkcjonuje  dzisiaj.
• Niejednokrotnie w filmie pokazana jest panoramę Torunia od strony Wisły.

Ciekawostki

• W Toruniu na Bulwarze ustawiono tablice z fotosami z filmu autorstwa Feriduna Erola (filmowego marynarza), mural z filmowymi cytatami i „Starą Katarzynkę” – łódkę pojawiająca się w pierwszych scenach filmu w celu upamiętnienia powstania filmu w mieście.
• Największy z castingów odbył się w Toruniu, na który zgłosiło się blisko 10 tysięcy osób. Głównym kryterium była m.in. potrzeba kwalifikacji w zakresie, cytując twórców, by „umieć robić coś ciekawego lub coś innego”.
• Reżyser dał możliwość improwizowania niektórych dialogów aktorom.
• Piwowski werbował „aktorów” również spośród przechodniów i stałych bywalców najgorszych barów, jakie udało mu się w mieście znaleźć. Mniej istotne były umiejętności aktorskie, bardziej cenione przez reżysera cechy osobowości wyróżniających się, dziwacznych o wyrazistych rysach twarzy.
• Rolę kaowca miał początkowo odtwarzać Bogumił Kobiela, ale w lipcu 1969 roku zginął w wypadku samochodowym.
• Na planie rejsu Maklakiewicz sam wymyślił rekwizyt, w postaci swoich wielkich przeciwsłonecznych okularów.
• W większości obsadę filmu stanowili amatorzy wyłonieni w castingach.
  Angażowano tylko te osoby, które nic nie potrafiły, gdy okazywało się, że ktoś umie śpiewać, recytować lub tańczyć był natychmiast dyskwalifikowany.
• Film trafił do kin w październiku 1970 roku w zaledwie dwóch kopiach.
• Wśród innych lokacji kręcenia filmu uznaje się m.in. w Zalewie Zegrzyńskim.
  Na tle zegrzyńskiej prochowni z 1907 roku i ośrodka wypoczynkowego Polskiej Agencji Prasowej Mamoń i Sidorowski rozprawiają o kondycji polskiego kina.

Metryczka filmu

„Rejs”

Polska 1970, 65’

Reżyseria: Marek Piwowski

Scenariusz: Janusz Głowacki, Marek Piwowski, Jerzy Karaszkiewicz i Andrzej Barszczyński

Zdjęcia: Marek Nowicki

Muzyka: Wojciech Kilar

Produkcja: Zespół Filmowy Tor

Obsada: Stanisław Tym, Zdzisław Maklakiewicz, Jan Himilsbach, Wanda Stanisławska – Lothe,, Irena Iżykowska, Jolanta Lothe, Jerzy Dobrowolski, Andrzej Dobosz, Ryszard Pietruski, Jerzy Karaszkiewicz i inni.

Wybrane nagrody i wyróżnienia

Nagroda Entuzjastów Kina przyznana przez DKF w Świebodzinie – Samowar, I miejsce w ankiecie tygodnika „Polityka” na koniec wieku – „Najciekawsze filmy polskie XX wieku”.